Arkas
The king hath sent me hither, and commands
To hail Diana's priestess. This the day,
On which for new and wonderful success,
Tauris her goddess thanks. The king and host
Draw near, I come to herald their approach.
Iphigenia
We are prepar'd to give them worthy greeting;
Our goddess doth behold with gracious eye
The welcome sacrifice from Thoas' hand.
Arkas.
Min sendas nia reĝo, li esprimas
Saluton al pastrino de Diano.
Hodiaŭ por mirindaj novaj venkoj
Taŭrido dankas sian patroninon.
Mi venas antaŭ reĝo kaj armeo
Kun la raport', ke ili proksimiĝas.
Ifigenio.
Akcepton decan ni al ili faros,
Kaj la diin' atendas kun favoro
La oferdonon el la man' de Toas.
Arkas
Oh, priestess, that thine eye more mildly beam'd,--
Thou much-rever'd one,--that I found thy glance,
O consecrated maid, more calm, more bright,
To all a happy omen! Still doth grief,
With gloom mysterious, shroud thy inner mind;
Still, still, through many a year we wait in vain
For one confiding utt'rance from thy breast.
Long as I've known thee in this holy place,
That look of thine hath ever made me shudder;
And, as with iron bands, thy soul remains
Lock'd in the deep recesses of thy breast.
Arkas.
Se ankaŭ la rigardo de l' pastrino,
De l' respektata sankta virgulino,
Nun estus pli serena kaj pli luma,
Ĝi estus bona signo por ni ĉiuj!
Malĝoj' kaŝita tamen ĉiam kovras
Mistere vian koron. Jam tre longe
El via brusto vane ni atendas
Vorteton de konfido. De l' momento,
En kiu mi ĉi tie vin ekkonis,
Rigardo via ĉiam min tremigas;
Kaj kvazaŭ enforĝita per feraĵo,
Animo via kaŝas sin profunde.
Iphigenia
As doth become the exile and the orphan.
Arkas
Dost thou then here seem exil'd and an orphan?
Iphigenia
Can foreign scenes our fatherland replace?
Arkas
Thy fatherland is foreign now to thee.
Ifigenio.
Mi estas ja orfino elpelita.
Arkas.
Ĉu vi ĉi tie sentas vin tiele?
Ifigenio.
Ĉu povas fremda land' fariĝi hejmo?
Arkas.
Por vi la hejmo ja fariĝis fremda.
Iphigenia
Hence is it that my bleeding heart ne'er heals.
In early youth, when first my soul, in love,
Held father, mother, brethren fondly twin'd,
A group of tender germs, in union sweet,
We sprang in beauty from the parent stem,
And heavenward grew. An unrelenting curse
Then seiz'd and sever'd me from those I lov'd,
And wrench'd with iron grasp the beauteous bands.
It vanish'd then, the fairest charm of youth,
The simple gladness of life's early dawn;
Though sav'd, I was a shadow of myself,
And life's fresh joyance bloom'd in me no more.
Ifigenio.
Pro tio ĝuste sangas mia koro.
En la komenco de l' juneco, kiam
Apenaŭ la animo alligiĝis
Al la gepatroj kaj al la gefratoj
Kaj harmonie el malnova bazo
Plantidoj novaj ĉarme kreskis supren,
Ha, tiam min malben' ne miakaŭza
Subite kaptis kaj min apartigis
De la amatoj kaj per fera mano
La ĉarman ligon ŝiris. Flugis for
La ĝojo de l' juneco, la ĝuado
De la unuaj jaroj. Eĉ savita,
Mi estis jam nur ombro; la gajeco
De l' viv' en mi neniam plu refloros.
Arkas
If thus thou ever dost lament thy fate,
I must accuse thee of ingratitude.
Iphigenia
Thanks have you ever.
Arkas.
Se vi vin nomas tiel malfeliĉa,
Mi povas ankaŭ nomi vin sendanka.
Ifigenio.
Vi dankon ĉiam havas.
Arkas
Not the honest thanks
Which prompt the heart to offices of love;
The joyous glance, revealing to the host
A grateful spirit, with its lot content.
When thee a deep mysterious destiny
Brought to this sacred fane, long years ago.
To greet thee, as a treasure sent from heaven,
With reverence and affection, Thoas came.
Benign and friendly was this shore to thee,
Which had before each stranger's heart appall'd,
For, till thy coming, none e'er trod our realm
But fell, according to an ancient rite,
A bloody victim at Diana's shrine.
Arkas.
Sed ne tiun
Sinceran, kiu logas bonfaradon,
Gajecon, kiu al la mastro montras
Kontentan vivon kaj amantan koron.
Memoru, kiam antaŭ multaj jaroj
Mistera sort' alportis vin ĉi tien,
Ho, tiam vin, donitan de la dioj,
Renkontis Toas kun respekt' kaj amo;
Amike vin akceptis tiu bordo,
Pri kiu kun teruro ĉiam pensas
Fremduloj, ĉar neniam antaŭ vi
Fremdul' en nian regnon povis veni,
Se li ne volis laŭ antikva moro
Sur la ŝtuparo sankta de Diano
Tuj fali kiel sanga oferdono.
Iphigenia
Freely to breathe alone is not to live.
Say, is it life, within this holy fane,
Like a poor ghost around its sepulchre
To linger out my days? Or call you that
A life of conscious happiness and joy,
When every hour, dream'd listlessly away,
Leads to those dark and melancholy days,
Which the sad troop of the departed spend
In self-forgetfulness on Lethe's shore?
A useless life is but an early death;
This, woman's lot, is eminently mine.
Ifigenio.
Libere spiri ne signifas vivi.
Ĉu estas vivo, se sur unu loko,
Kiel spirito ĉirkaŭ sia tombo,
Mi devas nur funebri? Ĉu ĝi estas
Natura, gaja kaj konscia vivo,
Se ĉiu tago, vane trasonĝita,
Preparas nin al tiuj grizaj tagoj,
El kiuj sur malgaja bord' de Leto
Konsistas la estado de l' mortintoj?
Sencela vivo estas frua morto;
Jen estas mia plej virina sorto.
Arkas
I can forgive, though I must needs deplore,
The noble pride which underrates itself
It robs thee of the happiness of life.
And hast thou, since thy coming here, done nought?
Who cheer'd the gloomy temper of the king?
Who hath with gentle eloquence annull'd,
From year to year, the usage of our sires,
By which, a victim at Diana's shrine,
Each stranger perish'd, thus from certain death
Sending so oft the rescued captive home?
Hath not Diana, harbouring no revenge
For this suspension of her bloody rites,
In richest measure heard thy gentle prayer?
On joyous pinions o'er the advancing host,
Doth not triumphant conquest proudly soar?
And feels not every one a happier lot,
Since Thoas, who so long hath guided us
With wisdom and with valour, sway'd by thee,
The joy of mild benignity approves,
Which leads him to relax the rigid claims
Of mute submission? Call thyself useless! Thou,
Thou, from whose being o'er a thousand hearts,
A healing balsam flows? when to a race.
To whom a god consign'd thee, thou dost prove
A fountain of perpetual happiness,
And from this dire inhospitable shore
Dost to the stranger grant a safe return?
Arkas.
Pardonas mi la noblan fierecon,
Pro kiu al vi mem vi ne sufiĉas;
Mi vin bedaŭras, ĉar la tutan ĝuon
De l' viv' ĝi de vi rabas. Ĉu nenion
De via veno vi ĉi tie faris?
Sed kiu do la reĝon serenigis?
Kaj kiu per bonkora admonado
Forigis la antikvan kruelaĵon,
Ke ĉiu fremda devis sian vivon
Sur la altaro de Diano perdi?
Kaj la kaptitojn kiu tiel ofte
De certa mort' resendis al patrujo?
Kaj ĉu, anstataŭ flami per kolero
Pro perdo de antikvaj oferdonoj,
Diano ne aŭskultis vian preĝon?
Kaj ĉu ne ĉirkaŭflugas la armeon
La venko kaj eĉ antaŭ ĝi rapidas?
Ĉu ne pli bonan sorton ĉiu sentas
De l' temp' kiam la reĝo, ĉiam saĝa
Kaj brava, nun sub via efikado
Fariĝis ankaŭ mola, favorkora,
Al ni faciligante nian devon
De la silenta obeado? Tion
Vi nomas senceleco, se de vi
Sur milojn dolĉe gutas la balzamo?
Se al popol', al kiu Di' vin donis,
Vi estas nova fonto de feliĉo
Kaj donas sur la bordo de la morto
Al la fremdulo savon kaj revenon?
Iphigenia
The little done doth vanish to the mind,
Which forward sees how much remains to do.
Arkas
Him dost thou praise, who underrates his deeds?
Iphigenia
Who estimates his deeds is justly blam'd.
Ifigenio.
Malgranda faritaĵo malaperas
Ĉe la rigardo, kiom fari restas.
Arkas.
Ĉu decas tro malŝati siajn farojn?
Ifigenio.
Malbone estas siajn farojn pesi.
Arkas
We blame alike, who proudly disregard
Their genuine merit, and who vainly prize
Their spurious worth too highly. Trust me, priestess,
And hearken to the counsel of a man
With honest zeal devoted to thy service:
When Thoas comes to-day to speak with thee,
Lend to his purpos'd words a gracious ear.
Iphigenia
The well-intention'd counsel troubles me:
His offer studiously I've sought to shun.
Arkas.
Fiere veran indon tro malŝati
Aŭ pro valor' malvera tro sin laŭdi—
Egale ambaŭ estas mallaŭdindaj.
Ho, kredu vi al la parol' de viro
Sindona kaj honesta: se hodiaŭ
La reĝ' al vi parolos, faciligu
Al li la taskon diri sian penson.
Ifigenio.
Vi min maltrankviligas. Mi jam ofte
De li proponon timis kaj evitis.
Arkas
Thy duty and thy interest calmly weigh.
Since the king lost his son, he trusts but few,
Nor those as formerly. Each noble's son
He views with jealous eye as his successor;
He dreads a solitary, helpless age,
Or rash rebellion, or untimely death.
A Scythian studies not the rules of speech,
And least of all the king. He who is used
To act and to command, knows not the art,
From far, with subtle tact, to guide discourse
Through many windings to its destin'd goal.
Do not embarrass him with shy reserve
And studied misconception: graciously,
And with submission, meet the royal wish.
Arkas.
Pripensu viajn agojn kaj profiton!
De l' tempo, kiam li la filon perdis,
La reĝo al malmultaj jam konfidas,
Kaj eĉ al tiuj malpli ol antaŭe;
Suspekte nun en ĉiu nobelido
Li vidas heredanton de la regno,
Li timas senkonsolan maljunecon
Kaj eble eĉ ribelon, fruan morton.
La skitoj ne tre ŝatas paroladon,
Des pli la reĝo. Li, kiu kutimis
Nur agi kaj ordoni, li ne scias
La arton aldirekti paroladon
De malproksime lerte ĝis la celo.
Al li la taskon ne malfaciligu
Per reteniĝo aŭ eĉ per intenca
Nekomprenado. Iru komplezeme
Duonon de la voj' al li renkonte!
Iphigenia
Shall I then speed the doom that threatens me?
Arkas
His gracious offer canst thou call a threat?
Iphigenia
'Tis the most terrible of all to me.
Arkas
For his affection grant him confidence.
Iphigenia
If he will first redeem my soul from fear.
Ifigenio.
Akceli tion, kio min minacas?
Arkas.
Aspiron lian nomas vi minaco?
Ifigenio.
Jes, ĝi por mi la plej terura estas.
Arkas.
Por lia amikec' konfidon pagu!
Ifigenio.
Se li min liberigos de la timo.
Arkas
Why dost thou hide from him thy origin?
Iphigenia
A priestess secrecy doth well become.
Arkas
Nought to our monarch should a secret be;
And, though he doth not seek to fathom thine,
His noble nature feels, ay, deeply feels,
That studiously thou hid'st thyself from him.
Iphigenia
Displeasure doth he harbour 'gainst me, then?
Arkas. Devenon vian antaŭ li ne kaŝu.
Ifigenio.
Pastrino devas esti sekretema.
Arkas.
Sekreto antaŭ reĝ' ne devas esti;
Kaj kvankam li ne tuj postulas, tamen
En sia granda koro li ĝin sentas,
Ke vi tre zorge antaŭ li vin kaŝas.
Ifigenio.
Ĉu havas li koleron kontraŭ mi?
Arkas
Almost it seems so. True, he speaks not of thee.
But casual words have taught me that the wish
To call thee his hath firmly seiz'd his soul;
Oh, do not leave the monarch to himself!
Lest his displeasure, rip'ning in his breast,
Should work thee woe, so with repentance thou
Too late my faithful counsel shalt recall.
Arkas.
Mi ĝin supozas. Kvankam li silentas,
Okazaj vortoj tamen al mi montris,
Ke lia koro forte jam decidis
Posedi vin. Mi petas vin, ne lasu
Lin al si mem, por ke en lia koro
Ne maturiĝu la koler', portante
Al vi teruron, kiu tro malfrue
Vin memorigus pri konsilo mia!
Iphigenia
How! doth the monarch purpose what no man
Of noble mind, who loves his honest name,
Whose bosom reverence for the gods restrains,
Would ever think of? Will he force employ
To tear me from this consecrated fane?
Then will I call the gods, and chiefly thee,
Diana, goddess resolute, to aid me;
Thyself a virgin, thou'lt a virgin shield,
And succour to thy priestess gladly yield.
Ifigenio.
Ho, ĉu la reĝ' intencas fari tion,
Pri kio nobla homo, kiu amas
La propran nomon kaj respektas diojn,
Neniam devas pensi? Ĉu li volas
Perforte min de la altaro tiri
En sian liton? Tiam mi min turnos
Kun voko al la dioj, kaj precipe
Al ŝi, Diano energia, kiu
Defendon sian certe ne rifuzos
Kiel diino al pastrino sia
Kaj kiel virgulin' al virgulino.
Arkas
Be tranquil! Passion, and youth's fiery blood
Impel not Thoas rashly to commit
A deed so lawless. In his present mood,
I fear from him another harsh resolve,
Which (for his soul is steadfast and unmov'd,)
He then will execute without delay.
Therefore I pray thee, canst thou grant no more,
At least be grateful--give thy confidence.
Arkas.
Ne timu! Nova sango malkvieta
La reĝon ne instigos fari tian
Junulan agon. Sed de li mi timas
Alian nun decidon, kiun li
Plenumos senkompate kaj severe,
Ĉar li neniam ŝanĝas la decidojn.
Mi tial petas, montru al li dankon,
Se pli oferi vi al li ne povas.
Iphigenia
Oh tell me what is further known to thee.
Arkas
Learn it from him. I see the king approach;
Thou honour'st him, and thy own heart will prompt thee
To meet him kindly and with confidence.
A noble man by woman's gentle word
May oft be led.
Ifigenio.
Ho, diru, diru, kion plu vi scias!
Arkas.
Li diros mem. Mi vidas, ke li venas.
Al vi ordonas via propra koro
Akcepti lin amike kaj konfide.
Kaj noblan viron bona vort' virina
Kondukas malproksimen.
Iphigenia
I see not how I can
Follow the counsel of my faithful friend.
But willingly the duty I perform
Of giving thanks for benefits receiv'd,
And much I wish that to the king my lips
With truth could utter what would please his ear.
Ifigenio.
Mi ne povas
Plenumi la konsilon bondeziran,
La konsciencon tamen mi obeos
Kaj al la reĝ' por lia bonfarado
Mi donos bonajn vortojn. Mi dezirus,
Ke al la potencul' mi sen mensogo
Esprimi povu, kio al li plaĉos.
"Thought is subversive and revolutionary, destructive and terrible, Thought is merciless to privilege, established institutions, and comfortable habit."