1 - Esperantism is the endeavour to spread throughout the entire world the use of this neutral, human language which, "not intruding upon the personal life of peoples and in no way aiming to replace existing national languages"
, would give to people of different nations the ability to understand each other, and would be able to serve as a conciliatory language of public institutions in those lands where different peoples fight amongst each other over language issues, and in which could be published those works that have an equal interest for all peoples. All other ideals or hopes tied with Esperantism by any esperantist is his or her purely private affair, for which Esperantism is not responsible.
1 - La Esperantismo estas penado disvastigi en la tuta mondo la uzadon de lingvo neŭtrale homa, kiu "ne entrudante sin en la internan vivon de la popoloj kaj neniom celante elpuŝi la ekzistantajn lingvojn naciajn"
, donus al la homoj de malsamaj nacioj la eblon kompreniĝadi inter si, kiu povus servi kiel paciga lingvo de publikaj instituciojn en tiuj landoj, kie diversaj nacioj batalas inter si pri la lingvo, kaj en kiu povus esti publikigataj tiuj verkoj, kiuj havas egalan intereson por ĉiuj popoloj. Ĉiu alia ideo aŭ espero, kiun tiu aŭ alia Esperantisto ligas kun la Esperantismo, estas lia afero pure privata por kiu la Esperantismo ne respondas.
2 - Whereas in the present time there is no researcher in the whole world who already doubts that an International Language can only be artificial, and whereas out of all the numerous efforts made in the last centuries all researchers presented only theoretical projects, and only one language appears effectively complete, thoroughly tested and perfectly viable and most suitable in all relations, Esperanto: for this reason the friends of the idea of the International Language, acknowledging that theoretical controversy leads to nothing and that the aim can be attained only by practical work, have for a long time rallied around the language Esperanto and continually work towards its dissemination and for the enriching of its literature.
2 - Ĉar en la nuna tempo neniu esploranto en la tuta mondo jam dubas pri tio, ke lingvo internacia povas esti nur lingvo arta, kaj ĉar el ĉiuj multegaj provoj, faritaj en la daŭro de la lastaj du centjaroj, ĉiuj prezentas nur teoriajn projektojn, kaj lingvo efektive finita, ĉiuflanke elprovita, perfekte vivipova kaj en ĉiuj rilatoj pleje taŭga montriĝis nur unu sola lingvo Esperanto, tial la amikoj de la ideo de lingvo internacia, konsciante, ke teoria disputado kondukos al nenio kaj ke la celo povas esti atingita nur per laborado praktika, jam de longe ĉiuj grupiĝis ĉirkaŭ la sola lingvo Esperanto kaj laboras por ĉia disvastigado kaj riĉigado de ĝia literaturo.
3 - Whereas the author of the language Esperanto at the very beginning has declined once and for all personal rights and privileges related to this language, for that reason Esperanto is "no one's property"
, neither in material matters nor in moral matters. The primary master of this language is the whole world, and everyone so desiring can publish in or about this language any work which he or she wishes and can use the language for any possible purposes; the spiritual masters of the language shall be those persons who in the world shall be acknowledged to the most talented writers in this language.
3 - Ĉar la aŭtoro de la lingvo Esperanto tuj en la komenco rifuzis unu fojon por ĉiam ĉiujn personajn rajtojn kaj privilegiojn rilate tiun lingvon, tial Esperanto estas "nenies propaĵo"
, nek en rilato materiala, nek en rilato morala. Materiala mastro de tiu ĉi lingvo estas la tuta mondo kaj ĉiu deziranto povas eldonadi en aŭ pri tiu ĉi lingvo ĉiajn verkojn, kiajn li deziras, kaj uzadi la lingvon por ĉiaj eblaj celoj; kiel spiritaj mastroj de tiu lingvo estos ĉiam rigardataj tiuj personoj, kiuj de la mondo esperantista estos konfesataj kiel la plej bonaj kaj plej talentaj verkistoj en tiu ĉi lingvo.
4 - Esperanto has no lawgiving authority and is dependent on no particular person. All opinions and works of the creator of Esperanto have, similar to the opinions and works of every other esperantist, an absolutely private quality and one not obligatory [to others] in any way. The only single, perpetually obligatory foundation of the language Esperanto for all esperantists is the work, 'Fundamento de Esperanto', to which no one has the right to make changes. If someone deviates from the rules and models from the above-mentioned work, he or she cannot ever excuse himself/herself with the words: "so desires or advised the author of Esperanto"
. Every idea that cannot be conveniently expressed by the contents of the 'Fundamento de Esperanto', all esperantists can express in a manner which they deem the most correct, as is done in any other language. But for reasons of unity all esperantists are recommended to imitate, as much as possible, that style which is found in the works of the creator of Esperanto, who has worked more that any other for and in Esperanto and who knows its spirit better that any other.
4 - Esperanto havas neniun personan leĝdonanton kaj dependas de neniu aparta homo. Ĉiuj opinioj kaj verkoj de la kreinto de Esperanto havas, simile al la opinioj kaj verkoj de ĉiu alia Esperantisto, karakteron absolute privatan kaj por neniu devigan. La sola unu fojon por ĉiam deviga por ĉiuj Esperantistoj fundamento de la lingvo Esperanto estas la verketo 'Fundamento de Esperanto', en kiu neniu havas la rajton fari ŝanĝon. Se iu dekliniĝas de la reguloj kaj modeloj donitaj en la dirita verko, li neniam povas pravigi sin per la vortoj: "tiel deziras aŭ konsilas la aŭtoro de Esperanto"
. Ĉiun ideon, kiu ne povas esti oportune esprimata per tiu materialo, kiu troviĝas en la 'Fundamento de Esperanto', ĉiu Esperantisto havas la rajton esprimi en tia maniero, kiun li trovas la plej ĝusta, tiel same, kiel estas farate en ĉiu alia lingvo. Sed pro plena unueco de la lingvo al ĉiuj esperantistoj estas rekomendate imitadi kiel eble plej multe tiun stilon, kiu troviĝas en la verkoj de la kreinto de Esperanto, kiu la plej multe laboris por kaj en Esperanto kaj la plej bone konas ĝian spiriton.
5 - An esperantist is a person who knows and uses the language Esperanto with complete exactness, for whatever aim he uses it for. Membership in an active esperantist social circle or organization is recommended for all esperantists, but is not obligatory.
5 - Esperantisto estas nomata ĉiu persono, kiu scias kaj uzas la lingvon Esperanto, tute egale, por kiaj celoj li ĝin uzas. Apartenado al ia aktiva Societo esperantista por ĉiu Esperantisto estas rekomendinda, sed ne deviga.
"Thought is subversive and revolutionary, destructive and terrible, Thought is merciless to privilege, established institutions, and comfortable habit."