Iphigenia
Whence art thou? Stranger, speak! To me thy bearing
Stamps thee of Grecian, not of Scythian race.
(She unbinds his chains.)
The freedom that I give is dangerous:
The gods avert the doom that threatens you!
Ifigenio.
Fremdulo, diru, kiu kaj el kie
Vi estas. Mi vin trovas pli simila
Al greko, ol al skito.
(Ŝi deprenas liajn ĉenojn.)
Tre danĝera
La libereco estas, kiun mi
Nun al vi donas; ho, la bonaj dioj
Deturnu tion, kio vin minacas!
Pylades
Delicious music! dearly welcome tones
Of our own language in a foreign land!
With joy my captive eye once more beholds
The azure mountains of my native coast.
Oh, let this joy that I too am a Greek
Convince thee, priestess! How I need thine aid,
A moment I forget, my spirit wrapt
In contemplation of so fair a vision.
If fate's dread mandate doth not seal thy lips.
From which of our illustrious races, say,
Dost thou thy godlike origin derive?
Pilado.
Ho, dolĉa voĉo! Agrablega sono
De l' hejma lingvo en la fremda lando!
La bluajn montojn de l' haven' patruja
Mi, la kaptito, vidas nun denove
Kun ĝojo antaŭ la okuloj miaj.
Ho jes, ho jes, mi ankaŭ estas greko!
Mi por momento tute ja forgesis,
Kiome mi bezonas vin, mi glutis
Per la okul' ĉielan la aperon.
Ho, se decido de pli alta forto
Ne ŝlosas vian buŝon, diru, diru,
El kiu el la grekaj niaj gentoj
Vi, dia ido, havas la devenon.
Iphigenia
A priestess, by the Goddess' self ordain'd
And consecrated too, doth speak with thee.
Let that suffice: but tell me, who art thou,
And what unbless'd o'erruling destiny
Hath hither led thee with thy friend?
Ifigenio.
Pastrino, kiun la diino mem
Por si elektis kaj al si dediĉis,
Parolas nun kun vi; ĉi tio devas
Al vi sufiĉi. Diru al mi, kiu
Vi estas, kia sorto malfeliĉa
Kun la kunul' vin tion ĉi venigis.
Pylades
The woe,
Whose hateful presence ever dogs our steps,
I can with ease relate. Oh, would that thou
Couldst with like ease, divine one, shed on us
One ray of cheering hope! We are from Crete,
Adrastus' sons, and I, the youngest born,
Named Cephalus; my eldest brother, he,
Laodamus. Between us two a youth
Of savage temper grew, who oft disturb'd
The joy and concord of our youthful sports.
Long as our father led his powers at Troy,
Passive our mother's mandate we obey'd;
But when, enrich'd with booty, he return'd,
And shortly after died, a contest fierce
For the succession and their father's wealth,
Parted the brothers. I the eldest joined;
He slew the second; and the Furies hence
For kindred murder dog his restless steps.
But to this savage shore the Delphian god
Hath sent us, cheer'd by hope, commanding us
Within his sister's temple to await
The blessed hand of aid. We have been ta'en,
Brought hither, and now stand for sacrifice.
My tale is told.
Pilado.
Facile mi rakonti al vi povas
La sorton, kiu pelas nin kruele.
Ho, se kun tia sama facileco
Vi povus nin ĝojigi per espero!
El Kret' ni estas, filoj de Adrasto:
Mi, la plej juna, nomas min Kefalo,
Li, la plej aĝa, estas Laodamas.
Kaj meze inter ni ankoraŭ estis
Alia frato, kruda kaj sovaĝa,
Kaj tiu jam en la infanaj ludoj
Ne lasis al ni pacon kaj konsenton.
Dum nia patro antaŭ Troj' batalis,
Kviete ni sekvadis la patrinon;
Sed kiam li kun riĉa hav' revenis
Kaj baldaŭ poste mortis, la disputo
Pri regno kaj heredo tuj disigis
La fratojn. Mi min tenis sur la flanko
De la plej aĝa. Tiu ĉi mortigis
La fraton. Kaj pro tiu sanga krimo
Lin la furioj pelas senripoze.
Sed al ĉi tiu senkultura bordo
Nin sendis Apolono kun espero.
En la sanktejo de l' fratino sia
Ordonis li al ni atendi helpon.
Nin oni kaptis kaj al vi venigis
Por oferfaro. Tion vi jam scias.
Iphigenia
Tell me, is Troy o'erthrown?
Assure me of its fall.
Pylades
It lies in ruins.
But oh, ensure deliverance to us!
Hasten, I pray, the promis'd aid of heav'n.
Pity my brother, say a kindly word;
But I implore thee, spare him when thou speakest.
Too easily his inner mind is torn
By joy, or grief, or cruel memory.
A feverish madness oft doth seize on him,
Yielding his spirit, beautiful and free,
A prey to furies.
Ifigenio.
Ĉu Trojo falis? Ho, karul', certigu!
Pilado.
Ĝi falis, jes. Kaj vi al ni certigu
La savon! Rapidigu vi la helpon,
De l' dio promesitan! Ekkompatu
Vi mian fraton! Diru al li baldaŭ
Bonkoran vorton! Tamen parolante
Kun li, vi lin indulgu, mi vin petas;
Ĉar ĝojo kaj dolor' kaj rememoro
Facile lian tutan internaĵon
Ekskuas tro danĝere; tiam baldaŭ
Frenezo febroforma lin atakas,
Animo lia bela kaj libera
Fariĝas tiam havo de l' furioj.
Iphigenia
Great as is thy woe,
Forget it, I conjure thee, for a while,
Till I am satisfied.
Pylades
The stately town,
Which ten long years withstood the Grecian host,
Now lies in ruins, ne'er to rise again;
Yet many a hero's grave will oft recall
Our sad remembrance to that barbarous shore;
There lies Achilles and his noble friend.
Ifigenio.
Kiome ajn vi estas malfeliĉa,
Mi vin petegas, ĉion vi forgesu,
Ĝis vi sopiron mian kontentigos.
Pilado.
La alta urbo, kiu tra dek jaroj
La tutan grekan forton kontraŭstaris,
Prezentas nun ruinojn, kaj neniam
Ĝi releviĝos. Tamen multaj tomboj
De la plej bonaj grekoj nin devigas
Memori tiun bordon de l' barbaroj.
Aĥilo falis, kaj amiko lia...
Iphigenia
And are ye, godlike forms, reduc'd to dust!
Pylades
Nor Palamede, nor Ajax, ere again
The daylight of their native land behold.
Iphigenia
He speaks not of my father, doth not name
Him with the fallen. He may yet survive!
I may behold him! still hope on, my heart!
Ifigenio.
Ho, diaj bildoj, vi fariĝis polvo!
Pilado.
Kaj Palamed', Telamonid' Ajakso
Jam la patrujan sunon ne revidis.
Ifigenio.
Pri mia patro li nenion diras
Kaj lin ne nomas inter la falintoj.
Ho jes! li vivas! Jes, mi lin revidos!
Ho, mia kor', esperu, mia koro!
Pylades
Yet happy are the thousands who receiv'd
Their bitter death-blow from a hostile hand!
For terror wild, and end most tragical,
Some hostile, angry, deity prepar'd,
Instead of triumph, for the home-returning.
Do human voices never reach this shore?
Far as their sound extends, they bear the fame
Of deeds unparallel'd. And is the woe
Which fills Mycene's halls with ceaseless sighs
To thee a secret still? And know'st thou not
That Clytemnestra, with Ægisthus' aid,
Her royal consort artfully ensnar'd,
And murder'd on the day of his return?
The monarch's house thou honourest! I perceive
Thy heaving bosom vainly doth contend
With tidings fraught with such unlook'd-for woe
Art thou the daughter of a friend? or born
Within the circuit of Mycene's walls?
Do not conceal it, nor avenge on me
That here the horrid crime I first announc'd.
Pilado.
Feliĉaj tamen estas tiuj miloj,
Kiuj la morton trovis en batalo!
Ĉar por la revenintoj dia mano
Preparis ne triumfon, sed teruron
Kaj tre malĝojan finon. Ĉu la voĉo
De l' homoj ne atingas vin? Ĉar kien
Ĝi nur atingi povas, ĝi disportas
La famon pri l' fariĝoj plej teruraj.
Ĉu la mizero do, kiu plenigas
Per ĝemoj ne ĉesantaj la palacon
Mikenan, al vi estas nekonata?
Kun helpo de Egisto tre perfide
Mortigis Klitemnestro sian edzon
Tuj en la tago, kiam li revenis!...
Ha, vi adoras tiun reĝan domon!
Mi vidas, via brusto vane penas
Impreson la teruran en si kaŝi.
Ĉu estas vi filino de amiko?
Ĉu vi naskiĝis en najbara urbo?
Ne kaŝu, ne koleru, ke l' unua
Teruron tiun mi al vi raportas.
Iphigenia
Proceed, and tell me how the deed was done.
Pylades
The day of his return, as from the bath
Arose the monarch, tranquil and refresh'd.
His robe demanding from his consort's hand,
A tangl'd garment, complicate with folds.
She o'er his shoulders flung and noble head;
And when, as from a net, he vainly strove
To extricate himself, the traitor, base
Ægisthus, smote him, and envelop'd thus
Great Agamemnon sought the shades below.
Ifigenio.
Ho diru, ho rakontu la detalojn
De la terura faro!
Pilado.
En la tago
De la reveno, kiam, sin baninte,
La reĝo volis preni sian veston
Konfide el la manoj de l' edzino,
La krimulino tiam sur lin ĵetis
Teksaĵon faldoriĉan kaj implikan;
Kaj dum li vane penis el la reto
Sin liberigi, perfidul' Egisto
Mortigis lin, kaj tiu granda princo
Kovrita iris al la malvivuloj.
Iphigenia
And what reward receiv'd the base accomplice?
Pylades
A queen and kingdom he possess'd already.
Iphigenia
Base passion prompted, then, the deed of shame?
Pylades
And feelings, cherish'd long, of deep revenge.
Iphigenia
How had the monarch injured Clytemnestra?
Ifigenio.
Kaj kian pagon la kunul' ricevis?
Pilado.
Kun regno liton, kion li jam havis.
Ifigenio.
Volupto do ŝin pelis al la krimo?
Pilado.
Kaj forta sento de malnova venĝo.
Ifigenio.
Per kio do la reĝo ŝin ofendis?
Pylades
By such a dreadful deed, that if on earth
Aught could exculpate murder, it were this.
To Aulis he allur'd her, when the fleet
With unpropitious winds the goddess stay'd;
And there, a victim at Diana's shrine,
The monarch, for the welfare of the Greeks,
Her eldest daughter doom'd. And this, 'tis said,
Planted such deep abhorrence in her heart,
That to Aegisthus she resign'd herself,
And round her husband flung the web of death.
Pilado.
Per peza faro, kiu ŝin pravigus,
Se nur mortigo estus pravigebla.
Li al Aŭlido logis ŝin, kaj kiam
Diino per kontraŭblovantaj ventoj
Malhelpis forveturon de la grekoj,
Li tiam senkompate sian propran
Filinon la plej aĝan alkondukis
Al la altaro de Dian', kaj ŝin
Pro bon' de l' grekoj oni tiam buĉis.
Kaj tio en la koron de l' patrino
Enpremis tiel forte la malamon,
Ke ŝi facile cedis al Egisto
Kaj sian edzon ĵetis en pereon.
Iphigenia
It is enough! Thou wilt again behold me.
Pylades
The fortune of this royal house, it seems,
Doth move her deeply. Whosoe'er she be,
She must herself have known the monarch well;
For our good fortune, from a noble house,
She hath been sold to bondage. Peace, my heart!
And let us steer our course with prudent zeal
Toward the star of hope which gleams upon us.
Ifigenio.
Sufiĉe! Nun vi baldaŭ min revidos.
Pilado.
La sort' de l' reĝa domo ŝin videble
Profunde tuŝas. Kiu ajn ŝi estas,
Ŝi tute certe mem la reĝon konis.
Feliĉe do por ni, el alta domo
Ĉi tien oni vendis ŝin. Ho koro,
Ne batu tiel forte! Al la stelo,
De la espero, kiu ekbriletis,
Ni remu do kuraĝe kaj prudente!
"Thought is subversive and revolutionary, destructive and terrible, Thought is merciless to privilege, established institutions, and comfortable habit."